ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Την πρώτη φορά που την είδα, ήταν Γενάρης του 1996. Την είχαν φέρει από την Καρπασία, ειδικά για να την βραβεύσουν. «Ελληνίδα της Χρονιάς»! Κρατούσε, θυμάμαι, λίγα ματσικόριδα στο χέρι και όση ώρα μιλούσε τα μάτια της ήταν βουρκωμένα και η φωνή της τρεμάμενη από λυγμούς. Τότε ήταν μια «γυναίκα σύμβολο». Μια «σύγχρονη ηρωίδα». Στα σχολεία τα παιδιά έγραφαν εκθέσεις για τον αγώνα της. Οι κυβερνήσεις την πρόβαλλαν και την χρησιμοποιούσαν στις προεκλογικές υποσχέσεις τους. Σωματεία και ιδιώτες την βράβευαν. Στην ίδια, ωστόσο, οι βραβεύσεις μόνο λύπη προξενούσαν. «…Γιατί εμείς περιμένουμε από εσάς, ενώ εσείς… Γιατί εμείς μείναμε εκεί για να διεκδικήσετε εσείς, ενώ εσείς… Γιατί εμείς, κρατηθήκαμε για να προβάλετε τα δίκαιά μας εσείς, ενώ εσείς…».
Ο λόγος της ράπισμα.Ράπισμα σε εμάς που βολευτήκαμε, που κάναμε τον αγώνα επάγγελμα και στις πλάτες ζωντανών και πεθαμένων μαρτύρων, χτίσαμε καριέρες, πολιτικές ή άλλως πώς… Και όσο αυτή απευθυνόταν σε μας, λέγοντας: «Tι έχεις ως άνθρωπος εκεί; Μήπως την οικογένειά σου; Μήπως τους δικούς σου; Μήπως το σπίτι σου; Μήπως την περιουσία σου; Μήπως την αξιοπρέπειά σου; Κάθε μας στιγμή είναι μια πληγή…», καμωνόμασταν τους συγκινημένους, που κατανοούν και συμμερίζονται.
Το 1997, ένα χρόνο μετά τη βράβευση, αρρώστησε. Ο Κληρίδης την έφερε στις ελεύθερες περιοχές και της υποσχέθηκε ότι θα φρόντιζε προσωπικά να επιστρέψει πίσω στο σπίτι της. Τα είχαν συμφωνήσει, της είπε, μαζί με τον Ντενκτάς. Θυμάται την ημερομηνία σαν να είναι σήμερα. 26 Μαΐου του 1997. Την επομένη ένας αξιωματούχος την επισκέφτηκε στο νοσοκομείο. «Μέχρι το Σεπτέμβρη, που θα επιστρέψεις πίσω…», της είπε. Κατάλαβε. «Ελένη, την πάτησες», ψιθύρισε.
Το να μείνει μακριά από το χωριό και το σχολείο της, ισοδυναμούσε με θάνατο γι’ αυτήν. Προσπάθησε να επιστρέψει. Πολλές φορές. Μάταια όμως. Της ζητούσαν να εκδώσει ταυτότητα του ψευδοκράτους. Εκδιώχθηκε από το οδόφραγμα διά της βίας. Δέχθηκε επιθέσεις, υπέστη μικροτραυματισμούς. Στις «ελεύθερες περιοχές», σιγά – σιγά περιθωριοποιήθηκε, οι κρατούντες κράτησαν αποστάσεις και στη συνέχεια την ξέχασαν. Η φωνή της είχε αρχίσει να τους γίνεται ενοχλητική. Στα σχολεία τα παιδιά έπαψαν σταδιακά να γράφουν εκθέσεις για τον αγώνα της.
Οι καλοπερασάκηδες σταμάτησαν να την βραβεύουν. Και ξεδιάντροπα κάνανε χιούμορ με μερικές τρίχες πάνω από τα χείλη της, το… «μουστάκι της! Μια γυναίκα που έζησε υπό κατοχή 23 ολόκληρα χρόνια. Που λάμβανε φάρμακα, κορτιζόνες… Ναι, την θέλαμε με χαλάουα.
Κατά καιρούς την χρησιμοποίησαν διάφοροι στις «ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές». Την χρησιμοποίησαν και την εκμεταλλεύτηκαν. Κάποιοι δεν δίστασαν, για δικό τους όφελος, να την περιφέρουν σαν έκθεμα σε εκδηλώσεις. Να την τραβολογούν στα οδοφράγματα, να την στήνουν σαν πανό στις «εκδηλώσεις διαμαρτυρίας». Μέχρι που η μπογιά της ξέβαψε. Δεν τους χρησίμευε πια ούτε αυτούς.
Την είδα ξανά μετά από χρόνια, το 2006. Οκτώ και τριάντα το βράδυ. Μιλούσε με σεμνότητα όπως πάντα. Ο λόγος της, σχεδόν παρακλητικός. Ούτε κατηγορούσε, ούτε κατάγγελλε οποιονδήποτε. Ζητούσε από το κράτος να της παραχωρήσει -«αν μπορεί»- ένα καλύτερο σπίτι. Αυτό που έμενε χωρούσε όλο κι όλο ένα κρεβάτι, μαζί με την κουζίνα. Τους πήρε ενάμιση χρόνο. Μετά από αγώνα πολύ, για «ευαισθητοποίηση». Το νέο, ενός υπνοδωματίου κι αυτό. Όμως ο υπουργός στάθηκε… γενναιόδωρος. Σήκωσε το βάρος της… πολεοδομικής παρέκκλισης, και της έφτιαξαν -«υπό τύπο γκαράζ» της είπαν- ένα έξτρα δωμάτιο. Γι’ αυτό και η πόρτα του είναι μεγάλη, μοιάζει με γκαράζ, προκειμένου να… ξεγελά. Ποιους; Και γιατί;
Το 2018 είδα το όνομά της στις εφημερίδες. «Η Ελένη Φωκά νίκησε την Τουρκία», έγραψαν. Είχε προσφύγει το 1995 καταγγέλλοντας σωρεία παραβιάσεων που αφορούσαν στην κακομεταχείρισή της αλλά και την κλοπή προσωπικών της αντικειμένων, όταν προσπάθησε να μεταβεί στο χωριό της. Το ΕΔΑΔ ασχολήθηκε μόνο με το άρθρο 10 που αφορά στο δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης και επιδίκασε αποζημίωση… 300 ευρώ (!) για τα κλαπέντα αντικείμενα. Αυθόρμητα την κάλεσα στο τηλέφωνο. Η φωνή της εξακολουθούσε να κουβαλά (ή να προκαλεί) την ίδια συγκίνηση. Ο λόγος της, βαθιά πικραμένος. Ωστόσο, όταν ένα πρωινό την επισκέφτηκα, παρόλο που μου είχε πει τα παράπονα της, δεν ήθελε να γραφτούν. Μόνο τα καλά να γράψεις, μου είπε. «Ένιωσα αγάπη από τον κόσμο, αλλά αισθάνθηκα παρείσακτη από την πολιτεία. Περασμένα ξεχασμένα, όμως. Μόνο τα καλά θέλω να γράψεις».
*Με αφορμή την παρουσίαση την Τετάρτη 9 Οκτωβρίου, στις 7μ.μ. στο Προεδρικό Μέγαρο της μυθιστοριματικής βιογραφίας της Ευρυδίκης Περικλέους-Παπαδοπούλου «Και πολλά επικράνθη- Η Ελένη της Καρπασίας», Εκδόσεις Νεφέλη. Περισσότερα στη σελίδα 7.
Πηγή: «ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΕΠΙΚΡΑΝΘΗ…»
