ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Η Τουρκία διά της πολιτικής που ασκεί στην Ανατολική Μεσόγειο στηρίζει ή αντιστρατεύεται τα καλώς νοούμενα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων και, αν ναι, με ποιον τρόπο;
Πόσο δίκαιο έχει ο Τουφάν Έρχιουρμαν όταν διαμαρτύρεται για την πρόσφατη συμφωνία Κύπρου-Λιβάνου για οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο χωρών, υποστηρίζοντας «ότι η ελληνοκυπριακή ηγεσία δεν μπορεί να συνεχίσει να υπογράφει συμφωνίες εκ μέρους ολόκληρου του νησιού χωρίς τη βούληση των Τουρκοκυπρίων»; Κανένας δεν αμφιβάλλει ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης, όταν υπέγραφε τη συμφωνία οριοθέτησης της αποκλειστικής ζώνης της Κύπρου με τον Λίβανο, δεν είχε στο πίσω μέρος του μυαλού του τον βασικό στόχο του Υπουργείου Εξωτερικών, ότι κάθε τέτοια συμφωνία είναι μια μικρή νίκη και ότι ενδυναμώνει την κρατική οντότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας που με κάθε μέσο και τρόπο μετά το 1974 αμφισβητείται από την Τουρκία! Κάπως έτσι αντικρίστηκε ακόμα και η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, ενώ αυτό που είχε συμφωνηθεί ήταν κάτι άλλο: Ότι δηλαδή η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ θα ήταν καταλύτης για τη λύση διά της επιστροφής των Τ/Κ στο κυπριακό κράτος. Στο ίδιο πνεύμα, η πολιτική αυτή και δή στην ακραία της έμφαση κυρίως στους τομείς της ενέργειας, φτάνει έως και του σημείου να θέλει να αποκλείσει την Τουρκία και κατ’ επέκταση και τους Τ/Κ από κάθε συνέργεια, είτε έχει να κάνει με γεωτρήσεις είτε με αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου (East Med) ή και την πόντιση καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Οι Τουρκοκύπριοι επίσης ορθώς είναι υποψιασμένοι ότι κάθε φορά που ο Κύπριος Πρόεδρος καλεί σε απευθείας συζητήσεις την Άγκυρα γνωρίζει πολύ καλά πως αυτή η ενέργεια υποβαθμίζει πολιτικά την τ/κ κοινότητα.
Τα θέλω αλλά και ρεαλισμός
Από την άλλη, ο κ. Έρχιουρμαν θεωρεί ότι το υποτελές στην Τουρκία κρατίδιο, του οποίου ηγείται, είναι σε θέση χωρίς λύση του Κυπριακού να συμμετέχει στην υπογραφή συμφωνιών τέτοιου είδους. Κανένας δεν διαφωνεί μαζί του επί της αρχής. Ότι δηλαδή στην Κύπρο υπάρχουν δύο ισότιμοι εταίροι με ίσα κυριαρχικά δικαιώματα, αφού από κοινού ίδρυσαν αυτό το κράτος το 1960, και ότι η βούληση των Τ/Κ δεν πρέπει να αποκλείεται. Πώς όμως θα μπορούσε στη συγκεκριμένη περίπτωση, χωρίς λύση και συμμετοχή των Τ/Κ στην κυβέρνηση, να έχουν λόγο στην πρόσφατη υπογραφή της συμφωνίας με τον Λίβανο και παλαιότερα στις αντίστοιχες συμφωνίες με το Ισραήλ και την Αίγυπτο;
Αυτό που κατά την άποψή μας θα έπρεπε αυτή τη στιγμή ο κ. Έρχιουρμαν ρεαλιστικά να εξετάζει είναι κατά πόσον οι συμφωνίες που υπογράφει η Κυπριακή Δημοκρατία είναι και προς το δικό τους συμφέρον.
Με λίγα λόγια, οι συμφωνίες 50:50 στον διαμοιρασμό της ΑΟΖ μεταξύ της Κύπρου με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο πλήττουν τα συμφέροντα των Τ/Κ ή όχι; Η απάντηση είναι σίγουρα αρνητική, αφού οι συμφωνίες αυτές είναι προς το συμφέρον της Κυπριακής Δημοκρατίας και όλων των κατοίκων της, δηλαδή και των Ε/Κ και των Τ/Κ. Το κυπριακό φυσικό αέριο που υπολογίζεται πάνω από 25 τρις κυβικά πόδια, οι αγωγοί, τα καλώδια και τα τερματικά που ενδεχομένως θα κατασκευαστούν θα είναι προς το συμφέρον όλων των κατοίκων της Κύπρου, είτε διά της αγοράς φθηνότερου ρεύματος είτε διά των εισροών πολλών εκατ. ευρώ κάθε χρόνο στο κοινό ταμείο από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων είτε διά της μετατροπής της χώρας μας σε ένα κέντρο καινοτομίας με βάση την ενέργεια;
Η Τουρκία
Αντίθετα, τη στιγμή που μιλούμε, η Τουρκία με τον τρόπο που λειτουργεί αντιστρατεύεται τα καλώς νοούμενα συμφέροντα των Τ/Κ. Με ποιον τρόπο;
* Έχει υποχρεώσει τους Τ/Κ να υπογράψουν συμφωνία διαμοιρασμού ΑΟΖ στον βορρά με ποσοστό 70:30 υπέρ της, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία υπογράφει με όλους τους γείτονές της συμφωνίες 50:50.
* Έχει καλέσει άπειρες φορές την Αίγυπτο να τερματίσει τη συμφωνία διαμοιρασμού ΑΟΖ με την Κύπρο, υποστηρίζοντας ότι τα νησιά δεν έχουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και ότι η θαλάσσια περιοχή στην Ανατολική Μεσόγειο θα έπρεπε να οριοθετηθεί από την Άγκυρα και το Κάιρο, αφήνοντας εκτός την Κύπρο.
* Έχει καλέσει το Ισραήλ να μην αποδεχτεί τη συμφωνία οριοθέτησης με την Κύπρο αναφέροντας μάλιστα ότι το οικόπεδο «Αφροδίτη» δεν ανήκει στην Κύπρο (δηλαδή στους Ε/Κ και τους Τ/Κ) αλλά στο Ισραήλ.
* Έχει εκνευριστεί μετά τη συμφωνία Κύπρου-Λιβάνου υποστηρίζοντας ότι ο Λίβανος δίνει πολλή περισσότερη θαλάσσια περιοχή στην Κύπρο από ό,τι της αναλογεί. Τα τελευταία μάλιστα 18 χρόνια, χρησιμοποιώντας την επιρροή της Χεζμπολάχ στο λιβανικό Κοινοβούλιο, δεν επέτρεπε την επικύρωση της συμφωνίας οριοθέτησης που είχε υπογράψει με την Κύπρο.
* Από το 2011, που βρέθηκε το πρώτο μεγάλο κυπριακό κοίτασμα, προσπαθεί και σε μεγάλο βαθμό τα καταφέρνει να μην προκύψει καμιά αξιοποίηση του φυσικού αερίου της Κύπρου, είτε αμφισβητώντας τα όρια των κυπριακών οικοπέδων είτε διώχνοντας διά των πολεμικών της πλοίων πλατφόρμες εξόρυξης φυσικού αερίου και εξειδικευμένων πλεούμενων στην πόντιση καλωδίων.
Ο σκληρός πυρήνας
Η Τουρκία δεν τα κάνει αυτά γιατί θέλει να διασφαλίσει τα συμφέροντα των Τ/Κ στην περιοχή. Οι Τ/Κ για την Τουρκία είναι ένα εργαλείο άσκησης μιας μεγαλοϊδεατίστικης πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ζήτημα για την Τουρκία δεν αφορά μόνο τα τεχνικά όρια των οριοθετήσεων ΑΟΖ αλλά τον σκληρό πυρήνα της τουρκικής πολιτικής στο Κυπριακό και την Ανατολική Μεσόγειο. Ας εξετάσουμε λίγο πιο αναλυτικά την πολιτική της στην περιοχή.
* Η βασική θέση της Άγκυρας είναι σταθερή εδώ και δεκαετίες: δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και θεωρεί ότι οι Τουρκοκύπριοι, ως «ισότιμοι ιδρυτές του 1960», έχουν πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες ζώνες. Με αυτό το σκεπτικό, οποιαδήποτε συμφωνία οριοθέτησης υπογράφεται από τη Λευκωσία χαρακτηρίζεται «παράνομη» και «μονομερής». Η Άγκυρα επιμένει ότι οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να συμμετέχουν σε κάθε συμφωνία ή να προηγηθεί λύση του Κυπριακού. Από την άλλη βέβαια, η Άγκυρα, διεκδικώντας για τον εαυτό της τη μερίδα του λέοντος, αποδεικνύει ότι οι Τ/Κ είναι το πρόσχημα και το μέσο για να φτάσει στις διεκδικήσεις της, αφού από την πολιτική της δεν ζημιώνουν μόνον οι Ε/Κ αλλά και οι Τ/Κ.
* Η Άγκυρα δεν αποδέχεται ότι τα νησιά έχουν πλήρη ΑΟΖ. Σε αντίθεση με το Δίκαιο της Θάλασσας που προβλέπει πλήρη δικαιώματα σε νησιωτικά κράτη, η Τουρκία, η οποία δεν έχει υπογράψει το UNCLOS, υποστηρίζει ότι τα νησιά έχουν «μειωμένη» ή και «μηδενική» επήρεια όταν παρεμβάλλονται στην υφαλοκρηπίδα μιας μεγάλης ηπειρωτικής μάζας. Έτσι, θεωρεί ότι η Κύπρος δεν μπορεί να χαράξει θαλάσσια σύνορα με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο, όπως το έκανε, διότι, κατά την τουρκική αντίληψη, μεγάλο μέρος αυτών των ζωνών βρίσκεται πάνω στην τουρκική υφαλοκρηπίδα.
* Η στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η έντονη αντίθεση της Άγκυρας εντάσσεται και στο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», το οποίο επιδιώκει ένα ευρύ πεδίο ελέγχου στην Ανατολική Μεσόγειο, ξεκινώντας από τη Λιβύη, το Αιγαίο έως και την Κύπρο. Οι συμφωνίες της Κυπριακής Δημοκρατίας με Αίγυπτο (2003), Ισραήλ (2010) και Λίβανο (2025) δημιουργούν ένα νότιο τόξο θαλασσίων ζωνών που περιορίζει την τουρκική στρατηγική. Για αυτό η Τουρκία επιχειρεί να μπλοκάρει, σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο, κάθε κίνηση που εδραιώνει τις κυπριακές θαλάσσιες διεκδικήσεις.
* Σύγκρουση για την ενεργειακή αρχιτεκτονική της περιοχής. Οι συμφωνίες της Κύπρου λειτουργούν ως «πύλη» συνεργασίας με Αίγυπτο και Ισραήλ, τόσο σε υδρογονάνθρακες όσο και σε ηλεκτρική διασύνδεση. Αυτό το πλέγμα συνεργασιών αποκλείει, κατά τρόπο λανθασμένο βέβαια, την Τουρκία από την ενεργειακή αρχιτεκτονική της Ανατολικής Μεσογείου. Η μόνη χώρα που θα μπορούσε να άρει αυτόν τον αποκλεισμό είναι η Κύπρος ως ΧΑΠ για ολόκληρη την περιοχή, ωστόσο χωρίς λύση του Κυπριακού υποχρεωτικά η Λευκωσία συμπορεύεται με το Ισραήλ.
Πιο εύκολα
Τα πράγματα για την Τουρκία ίσως να ήταν πολύ πιο εύκολα αν σταματούσε τον παραλογισμό να βλέπει ένα μικρό νησί όπως η Κύπρος ως απειλή. Τα πράγματα θα ήταν απείρως ευκολότερα αν μέσω μιας λύσης και επανένωσης του νησιού οι Τ/Κ ανακτούσαν τον ρόλο του εξισορροπιστή της στάσης της Λευκωσίας απέναντι στην Άγκυρα. Ίσως οι Ε/Κ τότε, χωρίς την ανασφάλεια και τον φόβο που γεννά το καθημερινό μπούλινγκ της Τουρκίας, μπορούσαν να αναγνωρίσουν ότι η οικονομική σχέση με τη γειτονική αυτή χώρα είναι άκρως συμφέρουσα για όλους. Η λύση του Κυπριακού θα μπορούσε να επιτρέψει στην οικονομία και τους ανθρώπους της να αναλάβουν δράση απομακρύνοντας από το προσκήνιο το σιδηρούν παραπέτασμα που δημιούργησαν το πραξικόπημα και η στρατιωτική εισβολή του 1974, τα οποία τελικά δεν έλυσαν προβλήματα αλλά δημιούργησαν περισσότερα.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στις 30.11.2025
Πηγή: Ο ΤΟΥΦΑΝ ΕΡΧΙΟΥΡΜΑΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΩΝ Τ/Κ
