ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Στο βιβλίο του, «Δημοσιογραφία: Γιατί έχει σημασία;» ο καθηγητής Μάικλ Σάτσον της Σχολής Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια υποστηρίζει ότι: «Έχει σημασία, γιατί προσανατολίζει τους ανθρώπους καθημερινά στους πολύπλοκους και μεταβαλλόμενους κόσμους στους οποίους ζουν» και προσθέτει: «Έχει σημασία γιατί επιτηρεί τους ισχυρούς, ιδίως τους κυβερνώντες, και μπορεί να τους φέρει αντιμέτωπους με δυσάρεστες αλήθειες στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούν. Η διαφθορά αναχαιτίζεται, απερίσκεπτες πρωτοβουλίες σταματούν, δημόσιοι κίνδυνοι αποτρέπονται, εξαιτίας του έργου των δημοσιογράφων».
Και αυτό είναι εφικτό μόνο για έναν πραγματικό δημοσιογράφο που ερευνά την αλήθεια.
Με άλλα λόγια, για κάποιο που δεν επιδιώκει σε μια δημοσιογραφία που είναι αμερόληπτη, αλλά ούτε και σε μια δημοσιογραφία που είναι κομματική.
Γιατί συχνά κάνουμε το λάθος να μπερδεύουμε την προκατάληψη υπέρ κάποιου πράγματος με την προσκόλληση.
Ενώ η προσκόλληση, που γεννιέται από μια σχέση συμφέροντος, περιλαμβάνει «τη δικαιολόγηση κάθε πράξης ως σωστής, την απόκρυψη ή την αποσιώπηση γεγονότων ή προσώπων που έχουν θιγεί ή που οδηγούν σε παραβίαση δικαιωμάτων» – το να είσαι προκατειλημμένος σημαίνει να «επικεντρώνεσαι σε ένα σύνολο αξιών» χωρίς καμία προσδοκία, συμφέρον ή όφελος.
***
Όπως και στη “Μητέρα Πατρίδα” Τουρκία, έτσι και στο βόρειο τμήμα της Κύπρου τα μέσα μαζικής ενημέρωσης γίνονται όλο και πιο κομματικά και αναποτελεσματικά.
Στην πραγματικότητα, όλοι μπορούμε να δικαιολογήσουμε τα κομματικά μέσα ενημέρωσης, αλλά ίσως τα αναποτελεσματικά μέσα ενημέρωσης να είναι μια πιο σοβαρή απειλή.
Ενώ είναι συχνά απόλυτα σαφές ότι οι ειδήσεις που παράγονται από κομματικά μέσα ενημέρωσης είναι πλαστές ή «κατασκευασμένες» και αποτελούν αντικείμενα γελοιοποίησης, οι οργανισμοί μέσων ενημέρωσης που περιγράφονται ως «μη αντιδραστικοί και αναποτελεσματικοί» δημιουργούν μια άλλη εντύπωση, ότι δηλαδή «Δεν βλέπουν τίποτα και πιέζουν για την αποδοχή όλων όσων συμβαίνουν ως φυσιολογικά».
***
Αυτό το είδος των μέσων ενημέρωσης μεταδίδει απλά μετεωρολογικά δελτία, δίνει χώρο στις συνεντεύξεις και τις ειδήσεις του «κρατικού» πρακτορείου (Τουρκικό Πρακτορείο Ειδήσεων-Κύπρος) αποφεύγοντας όλα τα αμφιλεγόμενα θέματα, καλύπτει τις καθημερινές συζητήσεις στη Βουλή μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, ενημερώνει για τις λακκούβες στους δρόμους και ολοκληρώνει την ημέρα της με μερικές διεθνείς ειδήσεις.
Φυσικά, φροντίζει να απασχολεί μερικούς «μετριοπαθείς επικριτές» και μερικούς «υποστηρικτές», ρίχνοντας τα άρθρα τους ανάμεσα στα άλλα, ώστε να δίνει μια εικόνα «αμεροληψίας».
Δεν θα βρείτε ούτε μία άποψη, σχόλιο ή κριτική σε αυτά τα δελτία ειδήσεων, μόνο μια απλή κάλυψη. Αν δεν είστε διανοούμενος, που διαβάζει, που έχει ιδέες, που έχει υψηλό επίπεδο ευαισθητοποίησης, που αντιδρά και επιζητεί να μάθει την αλήθεια, τότε τίποτα από αυτά δεν θα σας συγκινήσει.
Με άλλα λόγια, δεν θα σας ενθαρρύνει να σκεφτείτε, να εστιάσετε σε κάτι, να ευαισθητοποιηθείτε σε ένα θέμα, να αμφισβητήσετε, ούτε θα σας ωθήσει να αντιδράσετε.
***
Αυτή είναι μια πολύ πιο επικίνδυνη μορφή «δημοσιογραφίας» σε σύγκριση με τα κομματικά μέσα ενημέρωσης.
Διότι αν δεν διαθέτει κανείς τις ιδιότητες που ανέφερα παραπάνω, τότε πιστεύει ότι τα πάντα στη χώρα και στον κόσμο «είναι όπως πρέπει να είναι» και καταλήγει στο να θεωρεί όλες τις εξελίξεις ως μέρος του φυσικού κύκλου της ζωής και της πολιτικής.
Από ένα σημείο και μετά, όσο επιμένουμε να χαρακτηρίζουμε περιστατικά κατά τα οποία άνθρωποι πεθαίνουν σε τροχαίες συγκρούσεις σε σκοτεινούς δρόμους γεμάτους λακκούβες ως «ατυχήματα» και να τα ξεγράφουμε ως «μοιραία», αυτό αρχίζει να ακούγεται ολοένα και πιο φυσιολογικό.
Όπως στο παράδειγμα της φράσης: «Ναι μεν κλέβουν, όμως κάνουν πολλή δουλειά – – ενώ οι άλλοι κλέβουν αλλά δεν κάνουν τίποτα», υιοθετώντας την ιδέα ότι είναι εντάξει να κλέβουν όλοι όσοι ανέρχονται στην εξουσία, ενώ η αποδοχή αυτής της ιδέας ως κάτι το φυσιολογικό είναι ακριβώς το αποτέλεσμα αυτού του τύπου μέσων ενημέρωσης.
***
Ας ρίξουμε μια ματιά στην κατάσταση στο βόρειο τμήμα της Κύπρου.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να παραμείνεις όρθιος χωρίς να είσαι υποστηρικτής κάποιου. Τα έσοδα από διαφημίσεις είναι περιορισμένα, ο εξοπλισμός είναι ακριβός και τα λειτουργικά έξοδα αποτελούν σοβαρό φορτίο.
Εφημερίδες όπως η δικιά μας, που είναι δηλαδή «μεροληπτικές» χωρίς να είναι κομματικές, βρίσκονται σε ακόμη πιο δύσκολη κατάσταση.
Το να βρίσκεται κανείς σε μια θέση όπου δεν μπορεί να ικανοποιήσει τους πάντες υπονομεύει την υποστήριξη που λαμβάνει. Διότι βοήθεια δίνεται μόνο αν κανείς παρέχει άνευ όρων υποστήριξη.
***
Το «Σχέδιο (τροποποιητικού) Νόμου για την ίδρυση και τις μεταδόσεις δημόσιων και ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών», το οποίο έχει εγκριθεί από τις επιτροπές του κοινοβουλίου και αναμένεται να εγκριθεί σύντομα, προετοιμάζεται παράλληλα με τον «νόμο για την παραπληροφόρηση και τη λογοκρισία» που ψηφίστηκε πρόσφατα από το τουρκικό κοινοβούλιο.
Ενώ σύμφωνα με το νόμο που ψηφίστηκε στην Τουρκία, μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δεν αρέσει στην κυβέρνηση μπορεί να τιμωρηθεί με έως και 3 χρόνια φυλάκιση, εδώ τα μερίδια σε εταιρείες μέσων ενημέρωσης που μπορούν να ανήκουν σε ξένο επενδυτή αυξάνονται από 20% σε 75%.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι μια χούφτα ήδη αδύναμων, ανεξάρτητων μεν, «μεροληπτικών» δε μέσων ενημέρωσης που παλεύουν να κρατηθούν στα πόδια τους με περιορισμένα μέσα, θα απορροφηθούν από τις μεγάλες φιλοκυβερνητικές εταιρείες μέσων ενημέρωσης της Τουρκίας.
Λοιπόν, τι κάνουν τα αριστερά κόμματα ή οι αριστερές οργανώσεις που συμμερίζονται λίγο-πολύ την ίδια αντίληψη για την ελευθερία και τις απόψεις με αυτά τα μέσα ενημέρωσης ή με τα συνδικάτα που διεξάγουν αγώνα κατά των κυβερνήσεων ανεξάρτητα από τις πολιτικές τους απόψεις;
***
Εκτός από μερικά συνδικάτα που υποστηρίζουν οργανισμούς μέσων ενημέρωσης που απασχολούν δημοσιογράφους που σπεύδουν να καλύψουν κάθε θέμα, που προσπαθούν να εκφράσουν τις απόψεις της διαφωτισμένης αντιπολίτευσης με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, που επενδύουν σε εξοπλισμό για να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες και που καλύπτουν άλλα έξοδα ώστε να παραμείνουν ελεύθερα και ανεξάρτητα… Τι γίνεται για να υποστηριχθούν αυτά τα μέσα ενημέρωσης;
Στην πραγματικότητα, ξεχάστε οποιαδήποτε ενίσχυση στήριξης, μιας και πρόσφατα, συνδικάτα που διαθέτουν ακόμη και τράπεζες και κόμματα που είναι οικονομικά εύπορα, δηλώνουν ότι θα μειώσουν την περιορισμένη στήριξη που παρέχουν σήμερα για «οικονομικούς» λόγους.
Ενώ άλλοι, επιλέγοντας ένα μέσο ενημέρωσης και διοχετεύοντας όλη την υποστήριξή τους προς αυτή την κατεύθυνση, υποστηρίζουν κυριολεκτικά μονολόγους εντός της Αριστεράς.
Και όταν υπάρχουν καθυστερήσεις στην ενημέρωση για δράσεις διαμαρτυρίας, απεργίες και δηλώσεις στον Τύπο ή άλλες σημαντικές εξελίξεις, τα ίδια κόμματα και συνδικάτα αναρωτιούνται «γιατί;».
***
Γιατί;
Επειδή δεν τα υποστηρίζετε,
Επειδή δημόσια θέλετε τα κομματικά μέσα ενημέρωσης να καταπιούν τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης,
Ενώ οι ομάδες συμφερόντων ταΐζουν τα κομματικά μέσα ενημέρωσης, αποσιωπάτε τους εαυτούς σας,
Επιλέγετε και αγκαλιάζετε μια ομάδα μέσων ενημέρωσης.
Και το κάνετε αυτό ενώ φωνάζετε από τις πλατφόρμες και τους δρόμους για ελευθερία.
***
Τι θα συμβεί αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν;
Αν η φωνή του ελεύθερου Τύπου, που έχει γίνει αποδεκτή ως τέταρτη εξουσία μετά τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία, συνθλίβεται κάτω από το βάρος των κομματικών μέσων ενημέρωσης, ούτε οι οργανώσεις, ούτε τα κόμματα, ούτε τα συνδικάτα θα ακουστούν.
Δεν ξέρω πότε θα γίνει αντιληπτό αυτό που συμβαίνει,
αλλά βλέπω ότι όλοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε βαθύ λήθαργο ή θάβουν σκόπιμα το κεφάλι τους στην άμμο.
