ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Το γραφείο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ επικοινώνησε χθες το βράδυ με τους ηγέτες στο νησί και ενημέρωσε τα μέρη για την άτυπη διάσκεψη 5+1 που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη στις 17-18 Μαρτίου. Επισημάνθηκε επίσης ότι η επίσημη πρόσκληση και ανακοίνωση του ΟΗΕ θα εκδοθεί εντός της εβδομάδας.
Παρόλο που δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα ακόμη, σύμφωνα με πληροφορίες που έλαβα, η σύνοδος θα ξεκινήσει το βράδυ της 17ης Μαρτίου και θα ολοκληρωθεί το απόγευμα της επόμενης ημέρας.
Η σύνοδος, κατά πάσα πιθανότητα θα λάβει χώρα στο Μέγαρο των Εθνών στη Γενεύη. Αναμένεται να διεξαχθούν και ορισμένες επιπρόσθετες συναντήσεις στα ξενοδοχεία όπου θα διαμείνουν οι αντιπροσωπείες.
Η σύνοδος, που θα διεξαχθεί υπό την προεδρία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, θεωρείται εξαιρετικά κρίσιμη ως το πρώτο βήμα υψηλού επιπέδου προς τη λύση μετά από 4 χρόνια..
Όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, εκτός από την τουρκοκυπριακή και την ελληνοκυπριακή πλευρά, στη σύνοδο θα συμμετάσχουν και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις του νησιού, η Τουρκία, η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο, σε υπουργικό επίπεδο.
Σύμφωνα με αυτό, αναμένεται η τουρκική πλευρά να εκπροσωπηθεί από τον Υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, η ελληνική πλευρά από τον Υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και η βρετανική πλευρά από τον Υφυπουργό Εξωτερικών Στίβεν Ντάουτι.
Από την άλλη πλευρά, ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης θα παραστεί στη σύνοδο με μεγάλη αντιπροσωπεία. Ο Χριστοδουλίδης σχεδιάζει να πάρει μαζί του στη σύνοδο εκπροσώπους από όλα τα κόμματα και αρχηγούς των κομμάτων. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι ακόμη γνωστό εάν η τουρκοκυπριακή πλευρά θα έχει μια παρόμοια ευκαιρία.
Παράλληλα, ενώ ο Ελληνοκύπριος ηγέτης ανακοίνωσε σε εκδήλωση που παρευρέθηκε το Σαββατοκύριακο ότι θα πάνε στη Γενεύη με μεγάλη σοβαρότητα και ελπίδα, τόνισε επίσης ότι θα κάνουν ό,τι μπορούν για να βγουν από τη σύνοδο με ένα «θετικό αποτέλεσμα».
Αναφερόμενος στη δήλωση που έκανε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα την περασμένη εβδομάδα για την Τουρκία, ο Χριστοδουλίδης είπε: «Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Κόστα, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ερντογάν. Συζήτησαν τρία ζητήματα. Το συριακό πρόβλημα, τις εξελίξεις στην Ουκρανία και το Κυπριακό. Στη δήλωσή του, ο Κόστα είπε επίσης ότι υποστηρίζει την πρωτοβουλία που ανέλαβε ο Γκουτέρες. Η ΕΕ είναι έτοιμη να ενισχύσει τους δεσμούς της Τουρκίας με την ΕΕ. Το γνωρίζω αυτό προσωπικά. Επομένως, εξαρτάται από την Τουρκία εάν θα υπάρξουν θετικές εξελίξεις ή όχι».
Θα ήταν πιο ουσιαστικό να διαβάσουμε τη δήλωση του Κόστα μαζί με τη δήλωση του Προέδρου Ερντογάν την περασμένη εβδομάδα, όπου είπε: «Μόνο η Τουρκία και η πλήρης ένταξη της Τουρκίας μπορούν να σώσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση από το αδιέξοδο στο οποίο έχει φτάσει, από την οικονομία μέχρι την άμυνα, και από την πολιτική μέχρι τη διεθνή της φήμη».
Αυτό συμβαίνει επειδή η ΕΕ έχει περιέλθει σε μεγάλο αδιέξοδο στον ταχέως εξελισσόμενο πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Ειδικά μετά το σκάνδαλο που έλαβε χώρα στο Οβάλ Γραφείο την περασμένη Παρασκευή μπροστά σε όλο τον κόσμο, η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν φτάσει στο σημείο της αντιπαράθεσης.
Πράγματι, μετά τη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο την Κυριακή το βράδυ και στην οποία παρευρέθηκαν ο Πρόεδρος του ΝΑΤΟ Ρούτε και ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν —όπου έγιναν δηλώσεις και διανεμήθηκε και μια φωτογραφία στον Τύπο— η πολιτική της ΕΕ σχετικά με την Ουκρανία έχει αποκλίνει εντελώς από εκείνη των ΗΠΑ και έχει προκύψει ένα σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας.
Επιπλέον, η ΕΕ έχει αρχίσει να δημιουργεί τον δικό της μηχανισμό άμυνας για να βάλει τέλος στη μακροχρόνια εξάρτησή της από το ΝΑΤΟ, και εργάζεται τώρα για μια δομή «ομπρέλα» με το Ηνωμένο Βασίλειο στη Δύση και την Τουρκία στην Ανατολή. Αυτό είναι που κωδικοποιείται στη δήλωση του Κόστα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η δήλωση του Ερντογάν κατά μήκος των γραμμών του «μπορούμε να είμαστε πανάκεια για τα προβλήματα της ΕΕ» είναι μια έμφαση στην ασφάλεια και όχι στην οικονομία.
Σε αυτό το σημείο, η ΕΕ έχει ανάγκη την Τουρκία για λόγους ασφαλείας. Όπως την είχε ανάγκη, στο παρελθόν, για να σταματήσει τις ροές προσφύγων και έκανε βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, τώρα χρειάζονται νέα βήματα για το θέμα της ασφάλειας.
Ωστόσο, για να γίνουν αυτά τα βήματα, ή για να γίνουν οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ πιο υγιείς σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το Κυπριακό πρέπει με κάποιον τρόπο να αφεθεί πίσω.
Διότι δεν είναι δυνατόν η Τουρκία και η ΕΕ να δημιουργήσουν μια υγιή σχέση ενώ το Κυπριακό παραμένει ανεπίλυτο.
Φυσικά, σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι χρειάζονται δύο για να χορέψεις τανγκό.
Ίσως η δήλωση του Χριστοδουλίδη ότι «η Τουρκία είναι το κλειδί για ένα θετικό αποτέλεσμα», την οποία παρέθεσα παραπάνω, μπορεί να είναι αληθής σε κάποιο βαθμό. Ωστόσο, αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν η Τουρκία πάρει αυτό που θέλει.
Τι θέλει λοιπόν η Τουρκία;
Θέλει να είναι μέρος της εξίσωσης για την ενέργεια στην Ανατολικής Μεσογείου. Σε αυτό το πλαίσιο, θέλει το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου να μεταφέρεται μέσω της Τουρκίας, η οποία είναι αναμφισβήτητα η πιο λογική φόρμουλα από άποψη λογικής, οικονομικών και γεωγραφικών δεδομένων.
Η Τουρκία θέλει επίσης να ενημερωθεί η συμφωνία Τελωνειακής Ένωσης και να επιλυθούν ζωτικά ζητήματα όπως οι θεωρήσεις διαβατηρίων. Και πιστέψτε με, ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για αυτές τις απαιτήσεις είναι το ίδιο το Κυπριακό.
Εν ολίγοις, η σύνοδος κορυφής της 17ης-18ης Μαρτίου είναι εξαιρετικά κρίσιμη – μια διεθνής σύνοδος, που δεν αφορά μόνο το Κυπριακό, αλλά και το ζήτημα του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο και τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ γενικότερα.
Τι αναμένεται λοιπόν από τη σύνοδο;
Όπως υποδεικνύει ένα άρθρο του Κώστα Βενιζέλου στον Φιλελεύθερο —που δημοσιεύθηκε το Σαββατοκύριακο— αντιμετωπίζουμε τέσσερα διαφορετικά σενάρια.
Σύμφωνα με αυτά, το πρώτο σενάριο προβλέπει ότι θα διατηρηθεί το τρέχον status quo, αλλά η διαδικασία θα συνεχιστεί με μια σειρά από τεχνικές επαφές χωρίς να κηρυχθεί μη λύση. Είναι ένα αποτέλεσμα που δεν θέλουμε καθόλου!
Σύμφωνα με το δεύτερο και φανταστικό σενάριο, ο Γκουτέρες θα κηρύξει μη λύση μετά την αποτυχημένη σύνοδο και θα μεταφέρει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Όταν το ζήτημα φτάσει εκεί, η Τουρκία θα πατήσει το κουμπί και θα προχωρήσει σε ενέργειες για να αλλάξει το Ψήφισμα 186 του ΟΗΕ της 4ης Μαρτίου 1964, το οποίο διατηρεί ότι οι Έλληνες είναι οι επίσημοι εκπρόσωποι του νησιού. Ο Βενιζέλος το περιέγραψε αυτό ως την «προτιμώμενη κίνηση της Τουρκίας», αλλά εγώ θεωρώ ότι έχει μηδενική πιθανότητα να γίνει.
Το τρίτο σενάριο είναι ότι μετά την κατάρρευση της συνόδου, ο Γκουτέρες θα καλέσει τα μέρη για μια «περίοδο αναστοχασμού» και θα αφήσει το ζήτημα μέχρι μετά τις εκλογές για την τουρκοκυπριακή ηγεσία τον Οκτώβριο. Με άλλα λόγια, μιλάμε για την πιθανότητα εκλογής ενός πιο μετριοπαθούς υποψηφίου.
Φυσικά, είναι σημαντικό να εκλεγεί ένας πιο μετριοπαθής υποψήφιος από τον Τατάρ, αλλά κατά τη γνώμη μου αυτό δεν θα είναι εξέλιξη ζωτικής σημασίας, επειδή πιστεύω ότι ακόμη και αν έρθει το πιο φιλειρηνικό άτομο στον κόσμο, το κλειδί θα εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια της Τουρκίας και άλλων μεγάλων παικτών.
Σύμφωνα με το τελικό σενάριο, στην έκθεση της Μαρία Ολγκίν, την οποία έγραψε μετά την επίσκεψή της στο νησί το πρώτο εξάμηνο του περασμένου έτους —αλλά κανείς δεν έχει δει— πιστεύεται ότι μια σειρά από Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μπορεί να έρθουν στο τραπέζι προκειμένου να δημιουργηθεί το έδαφος μεταξύ των μερών, το οποίο φαίνεται να είναι ανύπαρκτο.
Δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ αν η πρόταση για απευθείας πτήσεις προς το Ερτζάν με αντάλλαγμα το Βαρώσι —που προτάθηκε από τον τότε πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη αλλά απορρίφθηκε από την τουρκική πλευρά κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής στη Γενεύη τον Απρίλιο του 2021— μπορεί να επιστρέψει στο τραπέζι. Αν γίνει αυτό, ειλικρινά δεν γνωρίζω ποια θα είναι η απάντηση αυτή τη φορά.
Ένα άλλο ΜΟΕ μπορεί να είναι μια κοινή επιτροπή για το Φυσικό Αέριο, κάτι το οποίο προτάθηκε από την τουρκοκυπριακή πλευρά υπό την ηγεσία του Μουσταφά Ακιντζί. Θα μπορέσουμε, όμως, να τα κατανοήσουμε όλα αυτά μόνο στη σύνοδο.
Εν ολίγοις, ακριβώς τέσσερα χρόνια μετά το 2021, είμαστε και πάλι σε δρόμο ελπίδας.
Δεν υπάρχει λόγος να είμαστε σκυθρωποί – είναι μια διεθνής σύνοδος.
Και το Κυπριακό μπορεί να επιλυθεί μόνο κάτω από μια τέτοια συνθήκη. Μόνο αυτό, από μόνο του, είναι αρκετό για να αισθανθούμε ελπίδα…
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στις 04.03.2025
