ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Οι απόηχοι της συνόδου κορυφής Gymnich (άτυπη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ) που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα συνεχίζονται.
Με τον όρο απόηχοι εννοώ ότι η συνάντηση ήταν πιο θετική από ό,τι αναμενόταν και τα μηνύματα που δόθηκαν στη συνέχεια δημιούργησαν αισιοδοξία τόσο στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ όσο και στο Κυπριακό.
Αν και η δήλωση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν [Hakan Fidan] κατά την επιστροφή του στην Άγκυρα ότι «οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ θα πρέπει να αξιολογούνται ξεχωριστά από το Κυπριακό» ενόχλησε κάποιους, είναι ήδη γνωστό ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη.
Αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα θα υποστηρίξει πρώτα και κύρια αυτό το αίτημα. Διότι η πραγματικότητα, πέρα από τη φαντασία της δικής μας υπερπατριωτικής ομάδας, είναι ότι η Ελλάδα δεν θέλει καν να ακούσει το «Κ» στο Κυπριακό.
Μάλιστα, οι δύο δηλώσεις που σημάδεψαν τη σύνοδο κορυφής του Gymnich προήλθαν από τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών Γεραπετρίτη.
Πριν από τη συνάντηση, ο Έλληνας υπουργός συμβούλεψε τον Τούρκο ομόλογό του, τον οποίο φιλοξένησε στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στις Βρυξέλλες, ότι «οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό πρέπει να ξεκινήσουν», ενώ μετά τη συνάντηση δήλωσε ότι η χώρα του στηρίζει την Τουρκία στην πορεία της προς την ΕΕ.
Είναι γνωστό ότι οι δύο χώρες βίωσαν μια αναθέρμανση των σχέσεων τους, ιδίως μετά την ιστορική επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στην Αθήνα και την υπογραφή της ιστορικής Διακήρυξης των Αθηνών.
Και είναι επίσης γνωστό ότι το Κυπριακό είναι ένα από τα θέματα που θα χαλάσουν αυτή την όμορφη και παραγωγική σχέση.
Το σίριαλ «Famagusta», που προκάλεσε εθνικιστικό παραλήρημα τις τελευταίες ημέρες, είναι ακριβώς το είδος θέματος που θα αποτελέσει σημάδι αυτού. [Σημείωση συντάκτη: αναφορά σε τηλεοπτική σειρά στο Netflix]
Όχι, δεν πρόκειται να υπεισέλθω σε αυτό το θέμα, διότι θεωρώ πως είμαι αρκετά μορφωμένος για να γνωρίζω ότι η ιστορία της Κύπρου είναι ήδη μια «ιστορία παραπληροφόρησης». Ωστόσο, δεν μπορώ να το αντέξω όταν κάποια πράγματα αμφισβητούνται εντελώς και όταν οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν να μην συνέβησαν ποτέ ορισμένα πράγματα ή ότι δεν βιώθηκαν ποτέ. Ένα μήνυμα που μοιράστηκα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το θέμα αυτό και οι συζητήσεις που έλαβαν χώρα στα σχόλια αποτελούν ενδείξεις του τι σχεδιάζουν οι υποστηρικτές της μη λύσης. Ωστόσο, δεν είμαι εγώ το θέμα της συζήτησης εδώ.
Αλλά, για παράδειγμα, η επιθυμία του Ερσίν Τατάρ να μιλήσει στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, η οποία έχει ενταθεί λόγω των επικείμενων εκλογών, και η δήλωσή του ότι «αυτή η σειρά είναι ένα ύπουλο παιχνίδι Ελλήνων και Ελληνοκυπρίων» είναι ένα άλλο παράδειγμα του ενδεχομένου να «χαλάσει η σχέση» που έγραψα πιο πάνω.
Ωστόσο, λέω ας αφήσουμε αυτά τα θέματα στην άκρη γιατί το Κυπριακό βιώνει την πιο έντονη κινητικότητα μετά τη σύνοδο κορυφής του Κραν-Μοντανά το 2017.
Το γενικότερο θέμα των όσων συζητήθηκαν στο Gymnich δείχνει επίσης ότι αυτό το πρόβλημα δεν είναι βιώσιμο πλέον.
Κατά ακρίβειαν, η ετήσια σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που θα πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο και ο διαδικαστικός χάρτης που μπορεί να προκύψει μετά είναι ζωτικής σημασίας.
Γράφοντας ένα πολύ εντυπωσιακό άρθρο την περασμένη εβδομάδα, ο δημοσιογράφος Γιουσούφ Κανλί [Yusuf Kanlı], ο οποίος έχει στενές σχέσεις με την Άγκυρα, μιλάει ακριβώς για έναν τέτοιο διαδικαστικό χάρτη.
Σύμφωνα με τον Κανλί, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες κλίνει προς το να αναλάβει την πρωτοβουλία για ακόμη μια φορά. Λέω «για ακόμα μια φορά», διότι τις πρώτες μέρες της θητείας του είχε αναλάβει την απαραίτητη πρωτοβουλία για το Κυπριακό, το οποίο βρέθηκε στα χέρια του, χωρίς δισταγμό, αλλά η πρωτοβουλία αυτή διακόπηκε στους πρόποδες ενός πολύ πολυτελούς θέρετρου διακοπών στις Άλπεις – ωστόσο δεν τελείωσε εκεί.
Σήμερα, είναι προφανές ότι ο Γενικός Γραμματέας θέλει να «κάνει το πάθημα μάθημα», να το πούμε έτσι, και ότι εξετάζει το θέμα χωρίς να «ενθουσιάζεται» υπερβολικά.
Ωστόσο, υπάρχει και ένα άλλο πολύ κρίσιμο σημείο εδώ. Αυτό που εννοώ είναι η κατάσταση της Μαρία Χολγουίν, η οποία θεωρείται η «διάδοχος» του Γενικού Γραμματέα και μάλιστα αναμένεται να είναι η πρώτη γυναίκα Γενική Γραμματέας του ΟΗΕ σύμφωνα με διάφορες διπλωματικές πηγές.
Λέω «κατάσταση» γιατί κάποιοι κύκλοι, οι αντίπαλοι της λύσης, αυτοί που θέλουν να συνεχιστεί το στάτους κβο ως έχει, και οι καπετάνιοι του υπερπατριωτισμού και από τις δύο πλευρές είναι ανένδοτοι ότι η θητεία της Χολγουίν, η οποία διήρκεσε τους πρώτους 6 μήνες του 2024, ήταν μια «αποτυχία» και ότι η δουλειά τελείωσε.
Αλλά αν η Χολγουίν επέστρεψε με άδεια χέρια, όπως λένε, γιατί μιλάμε ακόμα για την έναρξη μιας διαδικασίας;
Και το πιο σημαντικό, γιατί η έκθεση της Χολγουίν προς τον Γκουτέρες κρατείται μυστική;
Τι γράφει αυτή η έκθεση; Γιατί κανείς δεν μιλάει ανοιχτά για τον διαδικαστικό χάρτη που έχει περιγράψει η Χολγουίν και ο οποίος θα λειτουργήσει με κάποιο τρόπο προς όφελος όλων;
Ο Γιουσούφ Κανλί έγραψε σε άρθρο του την περασμένη εβδομάδα ότι το Κυπριακό δεν είναι μόνο ένα «διακοινοτικό» αλλά και ένα διεθνές ζήτημα που αφορά την Τουρκία, τον μεγαλύτερο γεωστρατηγικό παράγοντα στην Ανατολική Μεσόγειο με πληθυσμό σχεδόν 90 εκατομμυρίων. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα επιλυθεί σε διεθνή φόρα.
Με άλλα λόγια, το Κυπριακό και η λύση του δεν είναι καθοριστική μόνο για τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, αλλά και για την Ανατολική Μεσόγειο, και εκτός αυτού, για την εξίσωση στη Μέση Ανατολή. Το πλαίσιο γι’ αυτό επίσης περιγράφεται στο εν λόγω άρθρο.
Αυτό που χρειάζεται είναι ένας διαδικαστικός χάρτης, και η Χολγουίν έχει προφανώς περιγράψει αυτόν το χάρτη σε γενικές γραμμές.
Γι’ αυτό και οι διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού σχεδιάζονται αυτή τη φορά με πρωτοφανή τρόπο, για παράδειγμα, με επιδιαιτησία, με χρονοδιάγραμμα και με το «ποιος παίρνει τι» στο τέλος. Με άλλα λόγια, μια πορεία με προσανατολισμό το αποτέλεσμα. Καμία δουλειά για το τίποτα!
Με άλλα λόγια, όπως προέβαλε ο ελληνοκυπριακός Τύπος και όπως έγραψα στο τελευταίο μου άρθρο, «όσοι σέρνονται» θα τιμωρηθούν!
Όπως έχω γράψει πολλές φορές στο παρελθόν, τα κριτήρια Γκουτέρες, τα οποία αποτελούνται από 6 άρθρα, ουσιαστικά μιλούν για μια λύση που προβλέπει μια αποκεντρωμένη ομοσπονδία. Το μοντέλο αυτό και το συνομοσπονδιακό μοντέλο αναφέρει και ο Γιουσούφ Κανλί στο άρθρο του. Κατά τη γνώμη μου, η λέξη «συνομοσπονδιακό» είναι εκτός συζήτησης, διότι το μοντέλο αυτό μπορεί να λειτουργήσει μόνο μεταξύ δύο αναγνωρισμένων δομών. Το αποκεντρωμένο μοντέλο, από την άλλη, είναι έναν είδος ομοσπονδιακής λύσης, αλλά πρακτικά, αν όχι θεωρητικά, είναι παρόμοιο με μια συνομοσπονδιακή δομή.
Έχω μιλήσει πολύ για μια «ομοσπονδία μέσω της εξέλιξης», δηλαδή μια εξελικτική ομοσπονδία, η οποία νομίζω ότι είναι το μοντέλο που ανταποκρίνεται περισσότερο σε αυτά που περιγράφονται παραπάνω.
Τι είναι; Με απλά λόγια αυτό: Ας δημιουργήσουμε ένα κοινό κράτος με την ελάχιστη κοινή εξουσία (και την πιο λειτουργική) μέσω ενός αποκεντρωμένου μοντέλου, ας αφήσουμε τον καθένα να διατηρήσει τις «δημοτικές» υπηρεσίες (Υγεία, Δημόσια Έργα, Παιδεία κ.λπ.) στο δικό του συνιστών κράτος, και αν το κοινό κράτος πετύχει και οι μελλοντικές γενιές θέλουν να μοιραστούν περισσότερες εξουσίες, ας το κάνουν.
Η εξέλιξη μπορεί να ρίξει φως στην ανθρώπινη ιστορία καθώς και στην πολιτική, αρκεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο από αυτήν. Ακούγεται ουτοπικό; Δεν είμαι ο Τόμας Μορ, αλλά όταν βλέπω τη βεβαιότητα, τη λογική και κυρίως την αναγκαιότητα ορισμένων πραγμάτων, δεν διστάζω να υποστηρίξω αυτές τις απόψεις.
Επομένως, πρέπει να υιοθετήσουμε μια εξελικτική προσέγγιση όχι μόνο ως προς τη φόρμουλα που θα επιτευχθεί μέσω της διευθέτησης του Κυπριακού, αλλά και στη διαδικασία διευθέτησης.
Μέσα σε αυτό πλαίσιο, έγραψα σε ένα άρθρο μου πέρυσι ότι «ο διορισμός ειδικού απεσταλμένου ή προσωπικού εκπροσώπου σημαίνει μια αρχή».
Αυτό έχει συμβεί, ο εκπρόσωπος διορίστηκε και τώρα το επόμενο βήμα είναι η διοργάνωση τριμερούς συνάντησης.
Από την άλλη, η τουρκική πλευρά έχει απορρίψει τουλάχιστον 2 προτάσεις τους τελευταίους 2-3 μήνες. Διότι μια τριμερής συνάντηση θα ερμηνευθεί ως η αρχή για κάτι. Η αλλαγή της ρητορικής για άλλη μια φορά δεν είναι κάτι που θα γίνει έτσι απλά, οπότε θα πάμε «σιγά σιγά».
Τι θα συμβεί λοιπόν τον Σεπτέμβριο;
Να τι θα συμβεί: Ο Γκουτέρες θα συναντηθεί με τα μέρη ένα προς ένα μέσα στα πλαίσια της συνόδου του ΟΗΕ. Θα διαμορφώσει τον διαδικαστικό χάρτη και στη συνέχεια θα απευθύνει πρόσκληση για τριμερή συνάντηση.
Οι πληροφορίες που έλαβα είναι ότι αυτή η τριμερής συνάντηση θα πραγματοποιηθεί μετά το πέρας των συναντήσεων της Νέας Υόρκης, κάτι που θεωρώ αρκετά λογικό.
Με άλλα λόγια, αντί για μια ατζέντα στην οποία συζητούνται τα προβλήματα όλου του κόσμου και χιλιάδες θέματα είναι στην ατζέντα, μια σχετικά πολύ πιο ήρεμη περίοδος σημαίνει, φυσικά, εστίαση στο ζήτημα.
Εάν συγκληθεί αυτή η τριμερής συνάντηση, νομίζω ότι η διαδικασία θα ξεκινήσει από μόνη της και στη συνέχεια – εάν υπάρχει πρόθεση ή εάν οι διαπραγματεύσεις αποδώσουν αποτελέσματα – θα μπούμε σε μια νέα διαπραγματευτική διαδικασία.
Σε αυτό το σημείο, η περίοδος μέχρι τον Οκτώβριο του 2025, όταν θα διεξαχθούν οι προεδρικές εκλογές στην ΤΔΒΚ, μπορεί να είναι πολύ κρίσιμη και η διαδικασία μπορεί να μετατραπεί σε κάποιου είδους δημοψήφισμα.
Αλλά δεν χρειάζεται να υπεισέλθουμε σε αυτό τώρα, θα δούμε τι θα συμβεί.
Έτσι, πρώτα δύο, μετά τρίο και τελικά ομάδικο…
Και ας είναι αυτό το χιούμορ…
