ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης φθάνει σήμερα στην Κύπρο. Η επίσκεψη, η οποία αναμενόταν να πραγματοποιηθεί την περασμένη Τετάρτη, αναβλήθηκε για σήμερα, λόγω των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν την Ελλάδα, ιδίως τη Ρόδο και άλλα μεγαλύτερα και μικρότερα νησιά. Μέσω αυτού του άρθρου, μεταφέρω στον ελληνικό λαό τις ευχές μου για γρήγορη ανάκαμψη.
Εν τω μεταξύ, ο Μητσοτάκης επισκέπτεται το νησί με πολιτική άνεση και δύναμη, αφού κέρδισε διπλάσιο αριθμό ψήφων από τον κύριο αντίπαλό του, τον ΣΥΡΙΖΑ, στις εκλογές που διεξήχθησαν τον περασμένο μήνα. Όπως και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον οποίο είχε μια “πολύ καλή συνάντηση” στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους νωρίτερα αυτό το μήνα.
Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων, δεν θα συναντήσει συχνά τη φράση “πολύ καλή” στις αμοιβαίες δηλώσεις που γίνονται μετά από συναντήσεις. Ωστόσο, νομίζω ότι δεν θα ήταν λάθος εκτίμηση να πούμε ότι ενώ η συνάντηση αυτή ενέπνευσε αυτό το σπάνιο πολιτικό γεγονός, φαίνεται ότι έφερε επίσης ένα “ανοιξιάτικο αεράκι” στις δύο “μητέρες πατρίδες” του νησιού μετά από μια μακρά περίοδο έντασης.
Κατά τη συνάντηση αυτή, οι δύο ηγέτες, που αναδείχθηκαν ως οι ισχυροί νικητές των πρόσφατων εκλογών, συζήτησαν περί συνεργασίας τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο πέρα από τις παραδοσιακές ελληνοτουρκικές εντάσεις, συμφωνώντας να επιταχύνουν τις εν εξελίξει συμβουλευτικές συνομιλίες, γι’ αυτό και τα μηνύματα που θα μεταφέρει ο Μητσοτάκης που θα βρίσκεται σήμερα στο νησί είναι σημαντικά σε αυτό το πλαίσιο.
Επιτρέψτε μου να ανοίξω μια παρένθεση εδώ: κοιτάζοντας τη σκληρή ομιλία του Ερντογάν, κατά την επίσκεψή του στο νησί πριν από 10 ημέρες, στην επίσημη παρέλαση στις 20 Ιουλίου, είναι πιθανό ότι ο Μητσοτάκης θα απαντήσει με παρόμοιο σκληρό τόνο. Ωστόσο, αν ο Μητσοτάκης λάβει υπόψη του τις δηλώσεις του Ερντογάν στην Τουρκία μετά από εκείνη την επίσκεψη, ιδιαίτερα τις δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου τις προάλλες, όπου είπε «Θα αναλάβουμε την ευθύνη για μια λύση, όπως ακριβώς κάναμε και στο σχέδιο Ανάν», μπορεί να βγει ένα παρόμοιο μήνυμα.
Κλείνοντας την παρένθεση, ο κ. Μητσοτάκης θα γίνει δεκτός από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, γύρω στο μεσημέρι. Μετά τη συνάντηση, οι δύο ηγέτες πιθανότατα θα παραχωρήσουν κοινή συνέντευξη Τύπου.
Όπως ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν, έτσι και ο Ελληνοκύπριος ηγέτης μπαίνει στην εξίσωση από δυνατή θέση ως ο νικητής των πρόσφατων εκλογών. Επιπλέον, από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Φεβρουάριο, βρίσκεται σε μια τεράστια διπλωματική επίθεση. Πρώτα μέσω της ΕΕ και στη συνέχεια μέσω του ΟΗΕ, έχει ασκήσει αποτελεσματική διπλωματία, ιδίως με δυναμικές προσωπικότητες στο υπουργικό του συμβούλιο, όπως ο νέος υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος, ο οποίος διαθέτει πολύ καλό βιογραφικό. Ο Χριστοδουλίδης πέτυχε τουλάχιστον αυτό: συζητάμε το διορισμό ειδικού αντιπροσώπου για το Κυπριακό τόσο από τον ΟΗΕ όσο και από την ΕΕ, για πρώτη φορά στην ιστορία του Κυπριακού.
Η σημερινή κατάσταση έχει ασκήσει πίεση στην τουρκοκυπριακή πλευρά, η οποία επιμένει σε λύση δύο κρατών δηλώνοντας: «Δεν θα καθίσουμε στο τραπέζι [των διαπραγματεύσεων] αν δεν αναγνωριστεί η ισότιμη κυριαρχία μας. Ως εκ τούτου, είναι περιττό να διορίσουμε αντιπρόσωπο χωρίς να αποδεχτούμε αυτόν τον όρο». Διότι η τουρκοκυπριακή πλευρά επίσης αντιτίθεται στο διορισμό αντιπροσώπου της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι «η Κύπρος και η Ελλάδα είναι μέλη της ΕΕ και επομένως η ΕΕ είναι μεροληπτική», κάτι που δεν είναι καλό.
Ως αποτέλεσμα, η κατάσταση αυτή συνιστά σημαντική πρόκληση για την Τουρκία, η οποία αποδίδει μεγάλη σημασία στην επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης και την επίτευξη της φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος θεωρήσεων, τα οποία είναι απαραίτητα από οικονομικής άποψης. Ως εκ τούτου, η επιτυχημένη προσπάθεια του Χριστοδουλίδη να εμπλέξει την ΕΕ, η οποία ήταν κάπως απρόθυμη να αναλάβει αυτό το άμεσο διαμεσολαβητικό έργο, και να δημιουργήσει μια συζήτηση σχετικά με τον διορισμό ειδικού αντιπροσώπου φαίνεται ότι άνοιξε τουλάχιστον τον δρόμο για τον Γενικό Γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες να αποδεχθεί τον διορισμό ειδικού αντιπροσώπου, γι’ αυτό και υπήρξαν σχετικές αναφορές και άρθρα.
Ενώ όλες αυτές οι εξελίξεις λαμβάνουν χώρα και τα μηνύματα αιωρούνται στον αέρα, πραγματοποιήθηκε επίσης μια σημαντική συνάντηση στο νησί. Ο Ερσίν Τατάρ και ο Νίκος Χριστοδουλίδης επισκέφθηκαν το εργαστήριο της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων (ΔΕΑ) την περασμένη Παρασκευή. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, οι δύο ηγέτες φαινόντουσαν σε φιλική διάθεση και οι διπλωματικοί κύκλοι, ιδιαίτερα η ΕΕ και τα Ηνωμένα Έθνη, θεώρησαν τη συνάντηση ως ένα «σημαντικό πρώτο βήμα για την έναρξη της διαδικασίας επίλυσης [του Κυπριακού]”. Κι εγώ, ως “αισιόδοξος με καλές προθέσεις” θέλω να συμφωνήσω με αυτό, αλλά υποσχέθηκα να μην ρίξω την πρώτη σφαίρα, οπότε προσπαθώ να παραμένω κάπως ουδέτερος.
Πριν περάσω στις δηλώσεις του Ελληνοκύπριου ηγέτη μετά τη συνάντηση, προφανώς ο Ερσίν Τατάρ, ο οποίος επίσης δεν θέλει να “τρέφουν ελπίδες” άνθρωποι σαν κι εμένα, αμέσως μετά τη συνάντηση, εξέδωσε τρεις ξεχωριστές δηλώσεις τη μία μετά την άλλη, για να προσπαθήσει να ανακόψει τις θετικές αντιλήψεις που προέκυψαν. Η πρώτη αμέσως μετά τη συνάντηση, η δεύτερη την επόμενη μέρα και η τρίτη το βράδυ της επόμενης μέρας. Το κοινό θέμα όλων αυτών των δηλώσεων ήταν: «Αυτή η συνάντηση ήταν ανθρωπιστική και είναι λάθος να υπονοούν οι Ελληνοκύπριοι και άλλοι ότι είναι το “πρώτο βήμα της διαδικασίας” και ότι εμείς δεν θα συμμετάσχουμε αν δεν γίνει αποδεκτή η κυρίαρχη ισότητα μας».
Μαζί με τη σωτήρια δήλωση του Κουντρέτ Οζερσάι, ο οποίος δήλωσε ότι «Ποζάρατε μπροστά στα λείψανα των αγνοουμένων στη ΔΕΑ, αυτό με πληγώνει», ο Τατάρ ο οποίος παρά το γεγονός ότι βρίσκει περιθώρια ελιγμών φαίνεται να βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Μετά τη δήλωση του Οζερσάι, την οποία θεώρησα εντελώς περιττή, το γραφείο του Τατάρ ίσως κατάφερε να κάνει τους πάντες να ξεχάσουν το θέμα των όσων συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια της συνάντησης, σερβίροντας στον Τύπο φωτογραφίες από προηγούμενες συναντήσεις των ηγετών (Ακιντζί-Αναστασιάδη, Ντέσμοντ Τούτου κ.λπ.). Δεδομένου ότι το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, το οποίο είναι η κινητήρια δύναμη της λύσης, έχει απορροφηθεί από τα προβλήματα της ΤΔΒΚ και έχει γίνει ανιστόρητο όσον αφορά το Κυπριακό, μαθαίνουμε τις εξελίξεις σχετικά με τη συνάντηση, η οποία δεν τράβηξε μεγάλη προσοχή, από πηγές του ελληνοκυπριακού Τύπου. Ευχαριστώ.
Την περασμένη εβδομάδα, στην εκδήλωση όπου εμφανίστηκε ο Ειδικός μας Αντιπρόσωπος Εργκούν Ολγκούν, ο οποίος είχε “αποσυρθεί λόγω γήρατος” αλλά ως εκ θαύματος αναζωογονήθηκε και επέστρεψε αυτή την εβδομάδα, δύο πράγματα ξεχώρισαν.
Το πρώτο ήταν η πρόταση που έκανε ο Χριστοδουλίδης στον Τατάρ, προτείνοντας τη σύσταση Επιτροπής Αλήθειας, η οποία αποτελεί αντικείμενο συζήτησης εδώ και καιρό. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του ελληνοκυπριακού Τύπου, η απάντηση στην πρόταση αυτή δεν ήρθε από τον Τατάρ αλλά από τον Εργκούν Ολγκούν. Η φήμη αυτή ξύπνησε μνήμες από την κάποτε θερμή διαμάχη μεταξύ Ντερβίς Έρογλου και Οσμάν Ερτούγ. Υποτίθεται ότι, μετά την πρόταση, ο Εργκούν Ολγκούν παρενέβη πριν προλάβει να απαντήσει ο Τατάρ και είπε: «Αυτό μπορεί να αξιολογηθεί μόνο μετά από λύση», δηλαδή την απέρριψε. Φυσικά, λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρίες συνωμοσίας γύρω από την αποχώρηση του Ολγκούν από το αξίωμα και την αιφνιδιαστική επιστροφή του, η κίνησή του δεν είναι ευχάριστη με διπλωματικούς όρους. Ωστόσο, μπορεί να δικαιολογηθεί κάπως ότι ο Ολγκούν, ο οποίος έχει μεγάλη εμπειρία όσον αφορά τη διαδικασία σε σύγκριση με τον Τατάρ, προέβλεψε τις επιπλοκές που θα δημιουργούσε μια απάντηση “ναι” ή “όχι” και επέλεξε να χρησιμοποιήσει διπλωματική γλώσσα.
Σε κάθε περίπτωση, η ολόπλευρη πληροφόρηση σχετικά με τις αμοιβαίες δολοφονίες, που είναι η βασική πηγή εχθρότητας ανάμεσα στις δύο κοινότητες στο νησί, και η απόδοση ευθυνών στους δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης είναι πιο σημαντική από οποιαδήποτε πολιτική λύση στα χαρτιά. Αυτό το ονομάζουμε διαδικασία οικοδόμησης της ειρήνης, και παρόλο που μπορεί να υπάρχουν κάποια κακά παραδείγματα στον κόσμο, θέλω να τονίσω ότι μια τέτοια επιτροπή είναι εξαιρετικά σημαντική (και απαραίτητη).
Επιστρέφοντας στην επίσκεψη στη ΔΕΑ, η δεύτερη σημαντική εξέλιξη είναι και πάλι η πρόταση του κ. Χριστοδουλίδη για τριμερή σύνοδο κορυφής με τη συμμετοχή του κ. Γκουτέρες κατά τη διάρκεια των ετήσιων συνεδριάσεων του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο. Ο ελληνοκυπριακός Τύπος αναφέρει ότι ο Τατάρ αποδέχθηκε την πρόταση αυτή. Και τα δύο θέματα έχουν αποτυπωθεί στα ΜΜΕ, ενώ δεν υπήρξε διάψευση ή επιβεβαίωση από τον Τατάρ. Έτσι, υποθέτουμε ότι και τα δύο ζητήματα είναι έγκυρα.
Συνοψίζοντας, βρισκόμαστε μπροστά σε δύο κρίσιμες εξελίξεις: 1) Ο ΟΗΕ ετοιμάζεται να διορίσει ειδικό αντιπρόσωπο στις αρχές Σεπτεμβρίου. 2) Πιθανόν τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί τριμερής σύνοδος κορυφής με τη συμμετοχή του Γκουτέρες, του Τατάρ και του Χριστοδουλίδη στον 38ο όροφο της έδρας του ΟΗΕ.
Εν ολίγοις, στο τέλος του άρθρου μου, δεν μπορώ να μην κάνω κάποιες ιστορικές παρατηρήσεις που έχω κουραστεί να τις γράφω και πιθανόν να έχετε κουραστεί να τις διαβάζετε.
Αν θέλαμε να συνοψίσουμε, υπάρχει σημαντική κινητικότητα τόσο στο παρασκήνιο όσο και στο προσκήνιο του Κυπριακού. Τουλάχιστον σύμφωνα με πηγές που εμπιστεύομαι, λέγεται ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα σημαντικών γεγονότων. Ναι, ξέρω ότι μπορεί να άφησα να εννοηθεί πιο πάνω ότι “δεν είμαι αισιόδοξος”, αλλά διαβάζοντας ξανά και ξανά το άρθρο για διορθώσεις, δεν μπορώ παρά να αισθανθώ την ανάγκη να υποκύψω λίγο.
Εν κατακλείδι, εισήλθαμε σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο όσον αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, δεδομένης της τεράστιας οικονομικής κρίσης με την οποία παλεύει η χώρα και των σημαντικών δυναμικών στην Ανατολική Μεσόγειο, το ΝΑΤΟ, τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, καθώς και τις εξελίξεις που αφορούν το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Κατά την περίοδο μετά το 2020, κατά την οποία η τουρκοκυπριακή πλευρά φαίνεται να έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα, χάνοντας βάρος στις διαπραγματεύσεις, τα γεγονότα που θα εξελιχθούν και τα πιθανά καλά και κακά σενάρια μπορεί να έχουν σημαντικές συνέπειες όχι μόνο για εμάς αλλά και για το μέλλον των παιδιών μας.
Πηγή: ΓΙΑ ΑΚΟΜΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΡΕΦΡΕΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ: “ΕΛΑΤΕ ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ…”
