ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Είμαστε πλέον στο σημείο όπου, εκτός μεγάλης έκπληξης, ο χάρτης των προεδρικών εκλογών απλώνεται μπροστά μας. Η εικόνα και κάποιες θέσεις των υποψηφίων έχουν λίγο πολύ σχηματιστεί. Κι όμως, μιλώντας με φίλους και συναδέλφους, υπάρχει διάχυτη η εντύπωση ότι αυτές οι εκλογές έχουν ένα νέο στοιχείο. Τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουν οι πολίτες το πρόσωπο που θα αναδειχθεί στο ανώτατο αξίωμα έχουν αλλάξει. Επ’ αυτού ρώτησα έναν ειδικό, τον Χαρίδημο Τσούκα. Είναι καθηγητής στρατηγικής διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Και πράγματι, ευθύς εξ αρχής, ο καθηγητής έβαλε την κουβέντα μας σε ενδιαφέροντα μονοπάτια.
«Στις σύγχρονες κοινωνίες παρατηρούμε φαινόμενα όπου ο ψηφοφόρος αντιμετωπίζει τον πολιτικό ως ένα καταναλωτικό προϊόν. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την εδραίωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παρατηρούμε μια έντονη στροφή στην εντυπωσιοθηρία. Αν είσαι πολιτικός σήμερα πουλάς την εικόνα σου, την οποία εικόνα την κατασκευάζεις σε μεγάλο βαθμό στα ΜΜΕ και ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι ο πολίτης γίνεται δέκτης των εικόνων που κατασκευάζουν οι πολιτικοί και αυτές τις εικόνες πλέον καταναλώνει ως ψηφοφόρος», ανέφερε ο κ. Τσούκας.
Και η εικόνα αυτή την πολιτικών «απαρτίζεται από κάποιου είδους δημόσιο λόγο, κυρίως όμως από μία παράθεση ιδιωτικών στιγμών. Ο πολιτικός εμφανίζεται ως καλός οικογενειάρχης, δείχνει ότι συμμετέχει στον τρόπο ζωής των συμπολιτών του. Δεν είναι απόμακρος, έχει πρόσβαση, κατασκευάζει την εικόνα του με γνώμονα αυτό που θέλει να δει ο ψηφοφόρος». Στην ουσία καλλιεργεί εντυπώσεις οι οποίες βοηθούν στο να φτιαχτεί ένα όσο το δυνατόν πιο εύπεπτο αφήγημα, ένα ωραίο παραμύθι.
Ένα άλλο στοιχείο του σύγχρονου προεκλογικού είναι ότι ακόμα κι όταν οι υποψήφιοι παρουσιάζουν θέσεις, περιορίζονται σε τσιτάτα και συνθήματα, αποφεύγουν να μπουν σε ουσιαστικό διάλογο. Ο Χαρίδημος Τσούκας, μάλιστα, ήταν επ’ αυτού συγκεκριμένος. «Δεν είναι τυχαίο που ο Χριστοδουλίδης αποφεύγει τα debates. Αν το δεις με στενά όρους μάρκετινγκ είναι λογικό. Debate σημαίνει φθορά. Σημαίνει ότι θα σου κάνουν κάποιες ερωτήσεις που θα είναι δύσκολο να τις απαντήσεις. Αυτό, όμως, ακυρώνει την ορθολογική λειτουργία της πολιτικής. Η πολιτική είναι λόγος. Πρέπει να σε δω να με δεις και να μιλήσουμε. Να πω κάτι και να αντιτείνεις. Αυτό ο Χριστοδουλίδης το αποφεύγει οπότε τι εικόνα προβάλει; Την εικόνα που του κατασκευάζουν οι επικοινωνιολόγοι. Του φωτογενούς, του σχετικά νέου, του καλού ανθρώπου».
Προσωπικά, μου είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δεχθώ ότι έχουμε περάσει στην εποχή όπου ο πολιτικός λόγος θα στερείται βάθους. Και μια τέτοια εξέλιξη, μια τέτοια στάση των υποψηφίων δεν θα πρέπει να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες κάνουν την επιλογή τους; Όχι και τόσο, λέει ο κ. Τσούκας. «Φαντάσου δυο ανθρώπους να συζητούν σε βάθος για το μεταναστευτικό. Είναι μια δύσκολη κουβέντα. Θα πρέπει να ξέρεις νομικά, οικονομικά, γενικότερα θέματα διεθνών σχέσεων, τα οποία ο πολίτης τα απωθεί σε κάποιο βαθμό διότι είναι κουραστικά θέματα. Ο (Κορνήλιος) Καστοριάδης, εδώ και τριάντα χρόνια, είχε ονομάσει τις σημερινές κοινωνίες, ως κοινωνίες της ασημαντότητας, όπου το ασήμαντο αναδεικνύεται, επιπλέει στο δημόσιο λόγο, μέχρι να έλθει ένα νέο κύμα. Κι έτσι, σταδιακά γίνεται ασήμαντη και η πολιτική.»
Αν είναι αυτή η τάση που επικρατεί, ανέφερα τον καθηγητή, τότε αυτός ο προεκλογικός θα είναι ιδιαίτερα φτωχός σε ότι αφορά τον δημόσιο διάλογο. Ο ίδιος, διατηρεί πάντως ελπίδες για το αντίθετο. «Οι υποψήφιοι των δύο μεγάλων κομμάτων, Αβέρωφ Νεοφύτου και Ανδρέας Μαυρογιάννης, επειδή υποστηρίζονται από κόμματα που έχουν κάποια σπονδυλική στήλη είναι υποχρεωμένοι να έχουν πολιτικό λόγο αναγνωρίσιμο. Αυτοί οι υποψήφιοι θα προβάλουν διαρθρωμένα επιχειρήματα, αλλά δεν μπορούν να είναι εντελώς αμέτοχοι σε αυτό που περιέγραψα πριν. Θα είναι και ουτοπικό να πεις σε κάποιον πολιτικό, εσύ πρέπει να μιλάς με φυλλάδια, με εμβριθείς αναλύσεις και τα λοιπά. Δεν δουλεύει έτσι. Αυτό που ζητώ εγώ ως ορθολογικός πολίτης από τους πολιτικούς είναι να χρησιμοποιήσουν και τα σύγχρονα εργαλεία, αλλά ταυτόχρονα να μην παγιδευτούν στη ρητορική τους. Αυτά τα εργαλεία σε παγιδεύουν σε ένα επιφανειακό είδους λόγου.»
