ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Η πολυδιαφημισμένη πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας προς την ένταξη στη Ζώνη Σένγκεν προβάλλεται με ενθουσιασμό και από την κυβέρνηση και από την αντιπολίτευση ως βήμα ασφάλειας, κανονικότητας και ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στην πράξη, όμως, κινείται στη λογική μιας γεωπολιτικής «μονομέρειας» που, αντί να υπηρετεί το εθνικό συμφέρον, ενδέχεται να παγιώσει τη διχοτόμηση και να υπονομεύσει το ίδιο το κράτος.
Η εφαρμογή των αυστηρών ελέγχων που απαιτεί η Συνθήκη Σένγκεν στα σημεία διέλευσης της Πράσινης Γραμμής εγείρει σοβαρά ερωτήματα. Η διαδικασία προβλέπει τελωνειακούς ελέγχους, επαλήθευση ταυτότητας με βιομετρικά στοιχεία, pushbacks και αποτροπή παράνομης διέλευσης. Δηλαδή, πρακτικά, την εγκαθίδρυση συνόρων μέσα στην ίδια τη χώρα. Είναι αυτό προς όφελος της Κυπριακής Δημοκρατίας ή τελικά προς όφελος της de facto διχοτόμησης και της οντότητας στα κατεχόμενα;
Η Πράσινη Γραμμή είναι 180 χιλιόμετρα. Η επιτήρησή της, αν πρόκειται να ευθυγραμμιστεί με τις απαιτήσεις του Σένγκεν, προϋποθέτει επαναχάραξη πολιτικών και δημιουργία υποδομών που εφαρμόζονται σε κρατικά σύνορα. Αυτή η πραγματικότητα δεν είναι τεχνική. Είναι βαθιά πολιτική. Ήδη η UNFICYP βρίσκεται σε σύγκρουση με την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη για τις αυθαίρετες πρακτικές αποτροπής προσφύγων αφου ο ΟΗΕ αναγνωρίζει την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Νεκρή Ζώνη. Παράλληλα, ερωτήματα προκύπτουν για τους Τουρκοκύπριους που ζουν στα κατεχόμενα: ποιοι θα θεωρούνται δικαιούχοι διέλευσης, πώς θα αναγνωρίζεται η κυπριακή τους ιθαγένεια, τι θα ισχύει για τα παιδιά μικτών γάμων ή τους Τούρκους υπηκόους που ζουν με οικογενειακούς δεσμούς στην Κύπρο;
Στα σημεία διέλευσης, η τουρκοκυπριακή διοίκηση ήδη έχει τοποθετήσει πινακίδες με τη λέξη «Μεθοριακή Πύλη». Το μήνυμα είναι σαφές: κάθε ενίσχυση του ελέγχου από την ελληνοκυπριακή πλευρά «νομιμοποιεί» το αφήγημα ύπαρξης ξεχωριστού κράτους. Και η κυβέρνηση δεν δείχνει διάθεση να διαχειριστεί με πολιτική ευαισθησία το ζήτημα. Η άρνηση του προέδρου να ανοίξουν τα 4 νέα οδοφράγματα, παρά τη σχετική συμφωνία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, μαρτυρεί μια αμήχανη έως και αρνητική προσέγγιση.
Το παράδειγμα της ευρωπαϊκής ένταξης είναι ενδεικτικό του τι σημαίνει εθνική στρατηγική. Αλλά τότε υπήρχε υπεύθυνη ηγεσία σχέδιο, διακομματική συνεννόηση και διεθνής πίεση προς την Τουρκία. Σήμερα, το προεδρικό επικαλείται την ασφάλεια «προς τους πολίτες μας», αλλά αρκείται σε ρητορική. Αγνοεί ότι η ασφάλεια δεν οικοδομείται με εμπόδια και μπάρες μεταξύ των ίδιων των Κυπρίων. Ούτε εξυπηρετείται με αποφάσεις που εδραιώνουν τις διαχωριστικές γραμμές.
Η Σένγκεν μπορεί να είναι εργαλείο. Αλλά χωρίς πολιτική συνοχή και προοπτική επανένωσης, κινδυνεύει να γίνει σύνορο. Και αν η προοπτική της επανένωσης εγκαταλειφθεί, τότε το πρόβλημα δεν θα είναι τεχνικό. Θα είναι υπαρξιακό για το ίδιο το κράτος.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στις 02.06.2025
