ENGLISH (ΑΓΓΛΙΚΑ) TÜRKÇE (ΤΟΥΡΚΙΚΑ)
Στη στήλη μου τις προάλλες, αξιολόγησα τις εκλογές της 14ης-28ης Μαΐου και εξέτασα τι συνέβη κατά τη διάρκεια της διαδικασίας γενικά.
Σε αυτό το άρθρο, θα προσπαθήσω να αναλύσω τις επιπτώσεις των τουρκικών εκλογών στο πλαίσιο του Κυπριακού αξιολογώντας ορισμένα στοιχεία.
Όπως γνωρίζετε, το Κυπριακό αποτελεί Εθνική υπόθεση για τη συντριπτική πλειοψηφία των παραγόντων της τουρκικής πολιτικής. Για να το διατυπώσω ακόμα καλύτερα, πέρα από την πόλωση που παρατηρήθηκε κατά την πρόσφατη εκλογική περίοδο, είναι ίσως το μόνο θέμα στο οποίο τα πολωμένα μεταξύ τους μέρη μπορούν να συμφωνήσουν.
Ωστόσο, το Κυπριακό δεν έχει αναφερθεί ιδιαίτερα ούτε αποτέλεσε αντικείμενο μεγάλης συζήτησης καθ’ όλη τη διάρκεια της εκλογικής περιόδου. Εμφανίστηκε μόνο λίγες φορές στην ατζέντα του ΑΚΡ [Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης], όπου δόθηκε έμφαση στη λύση των δύο κρατών, κρατώντας τους εθνικιστές-συντηρητικούς ψηφοφόρους ήρεμους. Η συμμαχία που ονομάζεται “Τραπέζι των Έξι” συμπεριέλαβε επίσης κάποια πράγματα στο 264 σελίδων μανιφέστο της, όπως η “πολιτικο-κυριαρχική ισότητα”, τα οποία όμως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κατάλαβαν και απλώς τα προσπέρασαν.
Ο υποψήφιος του τραπεζιού των έξι, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, όντως ανέφερε, υπολογίζω, 1-2 φορές ότι η Τουρκία και η ΤΔΒΚ θα αποκτήσουν “κυρίαρχη θέση στην Ανατολική Μεσόγειο” υπονοώντας ότι ο αγωγός θα περνούσε από την Τουρκία.
Φυσικά, ο κ. Κεμάλ αγνόησε το γεγονός ότι η πρώτη προϋπόθεση για να περάσει ο αγωγός από την Τουρκία είναι η επίτευξη λύσης στο νησί. Αντ’ αυτού, έκανε αυτές τις δηλώσεις στο πλαίσιο ενός ασαφούς λαϊκιστικού λόγου. Ως γνωστόν, δεν υποστηρίζει σε καμία περίπτωση τη φόρμουλα της ομοσπονδιακής λύσης, ενώ για την επέμβαση του 1974 ισχυρίζεται ότι το κόμμα του έγραψε τον «Εθνικισμό στον Πενταδάκτυλο», τονίζοντας ότι το πρόβλημα λύθηκε εκείνη τη χρονιά.
Ας αφήσουμε στην άκρη αυτές τις δηλώσεις, οι οποίες απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, και ας ρίξουμε μια ματιά στις εκλογές που ολοκληρώθηκαν και στο τι μέλλει γενέσθαι.
Με τις διαδοχικές εκλογές που διεξήχθησαν στην Τουρκία, την Κύπρο και την Ελλάδα, μαζί με τη νέα κατάσταση που προκύπτει από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και τη νέα συγκυρία που διαμορφώνεται, υπάρχει ελπίδα για μια ομοσπονδιακή λύση στο Κυπριακό;
Αυτό ακριβώς είναι το ερώτημα που πρέπει να τεθεί και η απάντησή μου, με βάση τις δηλώσεις που έκαναν τα κόμματα προ των εκλογών, είναι ότι έχω παρατηρήσει μια πρόθεση ως προς το θέμα αυτό.
Αν θέλουμε να συνοψίσουμε τα θέματα καθώς προχωράμε, μπορούμε να πούμε ότι υπήρξαν κάποιες εξελίξεις σε τρία βασικά ζητήματα ή διαστάσεις.
Το πρώτο από αυτά είναι η πρόταση της Τουρκίας για μια “Διάσκεψη της Ανατολικής Μεσογείου”, η οποία επαναλήφθηκε δύο ή τρεις φορές στο ανώτατο επίπεδο στις αρχές του τρέχοντος έτους. Παρόλο που η ΕΕ δεν έχει ακόμη ανταποκριθεί σε αυτό το κάλεσμα του Προέδρου Ερντογάν και στη συνέχεια του Υπουργού Εξωτερικών Τσαβούσογλου, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει ανταπόκριση. Διότι, όπως όλοι γνωρίζουμε, στο ενδιάμεσο υπήρξε μια εκλογική διαδικασία. Τώρα που η διαδικασία αυτή έχει ολοκληρωθεί, υπάρχει δυνατότητα διεξαγωγής μιας τέτοιας διάσκεψης;
Πιστεύω ότι υπάρχει, και η δήλωση που έκανε κορυφαίο στέλεχος της ιταλικής εταιρείας ENI, η οποία δραστηριοποιείται στα θαλάσσια ύδατα στα ανοικτά της Κύπρου και της οποίας τα πλοία καταδιώχθηκαν στο παρελθόν από τουρκικά πολεμικά πλοία, λίγο πριν από τον δεύτερο γύρο των τουρκικών εκλογών, είναι σημαντική από κάθε άποψη.
Πιο αναλυτικά, οι δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου της ΕΝΙ, Κλαούντιο Ντεσκλάζι, στην ελληνική εφημερίδα “Καθημερινή”, ότι «το έργο East-Med είναι αδύνατο να υλοποιηθεί χωρίς την Τουρκία» είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα από κάθε άποψη. Όπως θα θυμάστε υπήρχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δήλωσαν στα μέσα του έτους: «Το έργο East-Med δεν είναι βιώσιμο και δεν το υποστηρίζουμε». Στην πραγματικότητα, η δήλωση αυτή υπονοούσε ότι το έργο θα έμπαινε στο συρτάρι επ’ αόριστον.
Γιατί, λοιπόν, πιστεύετε ότι ο Ντεσκλάζι αισθάνθηκε την ανάγκη να μας υπενθυμίσει αυτό το έργο που είχε θεωρηθεί “νεκρό”;
Αν με ρωτάτε, είναι αδύνατο για το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο να εξετάσει ένα έργο 2.200 χιλιομέτρων μέσα από τα βαθύτερα νερά της Μεσογείου, που εκτιμάται ότι θα κοστίσει περίπου 12-13 δισ. δολάρια, όταν υπάρχει η επιλογή του αγωγού μήκους 80 χιλιομέτρων μέσω της Τουρκίας. Επομένως, η ευκολότερη διαδρομή για να φτάσει ο φυσικός πλούτος που θα αντληθεί από τις ΑΟΖ των χωρών της περιοχής, δηλαδή της Αιγύπτου, του Ισραήλ, του Λιβάνου, της Κύπρου, ακόμη και της Λιβύης, στην ηπειρωτική Ευρώπη είναι αναμφίβολα μέσω της Τουρκίας.
Ωστόσο, στο σημείο αυτό, πρέπει να τονίσουμε κάτι που παρέμενε “αδύνατο” μέχρι σήμερα: τη λύση του Κυπριακού!
Διότι στη μέση όλης αυτής της εξίσωσης της Ανατολικής Μεσογείου, βρίσκεται το νησί που ονομάζεται Κύπρος.
Πώς θα λειτουργήσει λοιπόν αυτό;
Όπως γνωρίζετε, οι Ελληνοκύπριοι εξέλεξαν νέο ηγέτη στις αρχές του τρέχοντος έτους: τον Νίκο Χριστοδουλίδη.
Λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό του νέου Ελληνοκύπριου ηγέτη, μπορούμε να εξετάσουμε τη στάση που υιοθέτησε μετά την εκλογή του, ως τη δεύτερη διάσταση του θέματος, αντί να επικεντρωθούμε στη στάση του στο Κραν Μοντανά.
Προτού εκλεγεί ο Χριστοδουλίδης, η ελληνοκυπριακή ηγεσία κατηγορούσε πάντα την Τουρκία για όλα όσα συνέβαιναν στο νησί και διαμαρτυρόταν σε όποιο διεθνή θεσμό έβρισκε, αναμένοντας κυρώσεις. Ο Αναστασιάδης, ο πιο πρόσφατος επιβάτης αυτού του καραβανιού, διαμαρτυρόταν συνεχώς στην ΕΕ για τη “διπλωματία των κανονιοφόρων” της Τουρκίας όσον αφορά την Κύπρο και ζητούσε κυρώσεις στους διαδρόμους των Βρυξελλών. Ωστόσο, η μεγαλύτερη επιτυχία τους στην επιβολή κυρώσεων ήταν το πάγωμα των τραπεζικών λογαριασμών του καπετάνιου του τουρκικού σκάφους που πραγματοποιούσε σεισμικές έρευνες στην περιοχή. Φυσικά, αυτό είναι γελοίο.
Ο κ. Χριστοδουλίδης, ο οποίος ενεργούσε και ως κυβερνητικός εκπρόσωπος και ως υπουργός Εξωτερικών όσο εφαρμοζόταν αυτή η πολιτική, κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, με μια εξαιρετικά ορθολογική πολιτική κίνηση, άρχισε να λαμβάνει πολιτικά μέτρα για να ενθαρρύνει ή να παρακινήσει την Τουρκία για λύση, αντί να την τιμωρεί. Ο Ελληνοκύπριος ηγέτης προτίθεται να παροτρύνει την ΕΕ να αναλάβει πρωτοβουλία για την επίλυση του Κυπριακού και να διασφαλίσει το διορισμό ενός υψηλού επιπέδου Ευρωπαίου διαμεσολαβητή για τη λύση. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι ένα πρωτοποριακό βήμα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Χριστοδουλίδης, ο οποίος επισκέφθηκε τη Γερμανία την περασμένη εβδομάδα και συναντήθηκε με τον καγκελάριο Σολτς, εξασφάλισε υποστήριξη για μια ομοσπονδιακή λύση, όπως αναφέρουν τα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, μια άλλη κρίσιμη λεπτομέρεια που ήρθε στο φως της δημοσιότητας από τα ΜΜΕ είναι σημαντική για να αναδειχθεί η δυνατότητα παρέμβασης της ΕΕ στο Κυπριακό, (όχι μόνο τεχνικά αλλά και πολιτικά). Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο της γερμανικής DW [Deutsche Welle]: “Τι θα λέγατε για το ενδεχόμενο να διοριστεί η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ ως σύμβουλος ή διαμεσολαβητής για το Κυπριακό από την ΕΕ;”, ο Ελληνοκύπριος ηγέτης έδωσε μια αόριστη απάντηση, λέγοντας: “Είναι μια πολύ δημοφιλής και σεβαστή ηγέτης, αλλά η απόφαση για το θέμα αυτό θα ληφθεί από την ίδια ή την ΕΕ”. Ένα πράγμα όμως είναι ξεκάθαρο: το όνομα της Μέρκελ αναφέρθηκε!
Η αναφορά του ονόματος της Μέρκελ στη συνέντευξη δεν είναι καθόλου τυχαία, αν αναλογιστεί κανείς τις προηγούμενες επισκέψεις της στο νησί και τα μηνύματα ειρήνης που έστειλε κοιτάζοντας τη Βόρεια Λευκωσία από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου Λήδρα Πάλας!
Κατά τη γνώμη μου, ο διορισμός της Μέρκελ, η οποία διατηρούσε πάντοτε θετική σχέση με τον Ερντογάν και κέρδισε τον σεβασμό του, η οποία κυνηγάει αυτά που θέλει, σε έναν τέτοιο ρόλο θα γκρέμιζε το βαρόμετρο της λύσης! Το αν αυτό θα συμβεί ή όχι θα φανεί στο επόμενο διάστημα.
Η τρίτη σημαντική πτυχή του ζητήματος είναι η πορεία που θα ακολουθήσει η Τουρκία μετά τις εκλογές: Δύση ή Ανατολή;
Ορισμένοι ερμηνεύουν τη νίκη του Ερντογάν ως “νίκη της Ρωσίας” και προβλέπουν ότι η Τουρκία θα κλίνει περαιτέρω προς την Ευρασία. Κατά τη γνώμη μου, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις (όπως το ζήτημα των S-400, η σύνοδος κορυφής στο Σότσι κ.λπ.), το επιχείρημα αυτό μπορεί να είναι εν μέρει αληθές. Παρόλα αυτά, υπάρχει ένα όριο σε αυτή την στροφή, κατά τη γνώμη μου.
Ξεκινώντας από το σχέδιο Μάρσαλ του 1948, την είσοδο στο ΝΑΤΟ μετά τον πόλεμο της Κορέας και τη στροφή προς την Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 1960, είναι αδύνατο για την Τουρκία να στρέψει εντελώς το πρόσωπό της προς την Ανατολή μετά από 75 χρόνια. Λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τα εκατομμύρια των ομογενών που ζουν στην Ευρώπη και τις τεράστιες οικονομικές συνεργασίες, η τολμηρή δήλωσή μου μπορεί να ερμηνευτεί καλύτερα. Δεν ανέφερα καν τον αθλητισμό, τον πολιτισμό και άλλες κοινωνικές εξαρτήσεις!
Σίγουρα, η τουρκική εξωτερική πολιτική παίζει τα χαρτιά της χρησιμοποιώντας τη γεωστρατηγική και γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας που αναδύθηκε και πάλι μετά τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο για να προστατεύσει τα συμφέροντά της και να επιδιώξει μια εξισορροπητική πράξη. Όμως, τελικά, θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να ληφθεί μια απόφαση. Κατά τη γνώμη μου, η κατεύθυνση της Τουρκίας μπορεί να μην είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένη, αλλά κινείται προς τη Δύση και θα συνεχίσει να κινείται προς τα εκεί.
Καθώς φτάνουμε στο τέλος της στήλης, ίσως έχετε παρατηρήσει ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης των διαστάσεων του ζητήματος, δεν έχω αναφέρει ούτε μία φορά την “τουρκοκυπριακή ηγεσία” ή το όνομα οποιουδήποτε άλλου Τουρκοκύπριου “ηγέτη” ή πολιτικού.
Γιατί; Επειδή από το 2020, οι Τουρκοκύπριοι έχουν αφαιρεθεί από την εξίσωση και πέρα από το ότι έχουν αφαιρεθεί, ως υποκείμενα, έχουν “χάσει”. Το να αναφέρω τους χαμένους ή τους αναποτελεσματικούς είναι απλά σπατάλη χώρου, γι’ αυτό και εξοικονομώ χώρο με το να μην τους αναφέρω…
Αυτή είναι ομολογουμένως η πικρή αλήθεια…
Τελειώνοντας, ναι, υπάρχουν πράγματι ορισμένες προσδοκίες όσον αφορά το Κυπριακό. Ο Κόλιν Στιούαρτ, ο ειδικός σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Γκουτέρες, κινητοποιώντας ομάδες κεφαλαίων και στις δύο πλευρές του νησιού, καθώς και τα Ηνωμένα Έθνη που στέλνουν διπλωμάτες υψηλού επιπέδου , έχουν αυξήσει αυτές τις προσδοκίες. Η πιθανότητα εμπλοκής της ΕΕ είναι ένας άλλος παράγοντας που έχει αυξήσει τις προσδοκίες.
Τώρα, αυτό που πρέπει να παρατηρηθεί είναι οι εξελίξεις που είναι πιθανό να συμβούν στον άξονα Τουρκίας-Κυπριακής Δημοκρατίας-ΕΕ.
Η εσωτερική μου φωνή μου λέει ότι αυτό το καλοκαίρι θα είναι πολύ καυτό από πλευράς πολιτικών εξελίξεων.
Ας ελπίσουμε ότι δεν θα νιώσουμε μόνο τον καύσωνα του καλοκαιριού!
Πηγή: ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ, ΟΙ ΕΛΠΙΔΕΣ ΓΙΑ ΛΥΣΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΕΞΙΣΩΣΗ…
